Seyyid Hasan Hulusi Efendi Kimdir?
Sofuzâde Seyyid Hasan Hulusi Efendi Kimdir?
Sofuzâde Seyyid Hasan Hulusi Efendi 90 yılı aşan ömrüyle 1809 yılında Samsun ili Çarşamba ilçesinde dünyaya gelmiştir. 1834 Osmanlı ilk nüfus sayımı sonuçlarına göre Orta Mahallenin 24 numaralı hanesine kayıtlıdır. Kendisinden başka 2 yaşında Seyyit Hasan adlı bir kardeşi daha vardır. İki oğlu olup bunlardan büyük olan Abdullah Efendi 1926 yılında vefat etmiştir. İkinci oğlu ise Hasan Efendi’dir. Hasan Hulusi Efendi’nin torunları Çarşamba’da Atalay ailesi olarak bilinir.
Seyyid Hasan Hulusi Efendi İstanbul’da meşhur Süleymaniye Medreselerinde tahsil gördükten sonra Çarşamba’ya gelmiş buradaki 11 Medreseden biri olan Arnavut Ali Bey Medresesini kurarak burada 20 yıldan fazla Müderrislik yapmıştır. 1863 yılında aynı medresenin müderrisliğine devam ettiği kaynaklardan net bir şekilde öğrenilmektedir. 70 yaşına kadar Müderrislik yaptıktan sonra Çarşamba Müftülüğüne atanmış, bu görevi 10 yıla yakın bir zaman sürdürmüştür. 1879 yılında 80 yaşında iken hala müftülük görevine devam ettiği anlaşılmaktadır. Çarşamba Orta Mahalle Sofuoğlu camisinin banisi de yine Hasan Hulusi Efendi’dir. Torunlarının cami çevresinde oturdukları biliniyordu. Hasan Hulusi Efendi’nin mezarının Göğceli Camii civarında olduğu tahmin edilmektedir.
Seyyid Hasan Hulusi Efendi’nin 89 alt başlıktan oluşan Mecma’u’l-Âdâb isimli eseri, 1889 yılında Osmanlı Devleti Milli Eğitim Bakanlığı tarafından 3 Ekim 1889 ve 305 sayılı ruhsatıyla basılmış ve bütün Osmanlı coğrafyasında ders kitabı olarak okutulmuştur. Eser Cumhuriyet devrinde ilk defa 1958 yılında vaiz-hatip Cerrâhî Tekkesi şeyhi Muzaffer OZAK, ikinci olarak İsmail Ağa Tekkesi Şeyhi Mahmut Şevket USTAOSMANOĞLU, üçüncü olarak da Naim ERDOĞAN tarafından günümüz Türkçesiyle neşredilmiştir. Prof. Dr. Mahmud Esad Coşan Hocamız da kitabı muhtelif konuşmalarında beğendiğini ifade ederek dinleyenlere okunmasını tavsiye etmektedir. Önemli isimlerin esere atfettiği değeri görmek açısından bu bilgiler kayda değerdir.
Not: Bu yazı Çarşambalı Emekli Öğretmen, araştırmacı-yazar Hasan TOPUZ Beyefendinin emek mahsulü köşe yazılarından özetlenmiştir.
Kaynaklar